واکاوی تهدیدات و فرصت‌های عادی‌سازی مناسبات اعراب و اسرائیل برای سیاست خارجی ایران در منطقه آسیا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای تخصصی علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

10.22099/ijas.2024.50371.1003

چکیده

همواره برخی رخدادها در سطح نظام بین‌الملل، امنیت ملی دیگر بازیگران را تحت تأثیر قرار می‌دهد. روند عادی‌سازی مناسبات میان کشورهای عربی با اسرائیل از جمله این رخدادهاست که به‌عنوان یک مسئله مهم برای تصمیم‌سازان عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مطرح می‌شود. بااین‌وجود، در وضعیت جدید که روند عادی‌سازی مناسبات میان کشورهای عربی با اسرائیل کلید خورده است، بدون تردید می‌توان یکی از اصلی‌ترین و شاید مهم‌ترین پیشران‌ها را ضدیت با جمهوری اسلامی ایران در منطقه آسیا مورد ارزیابی قرار داد. ازاین‌رو این مقاله در پی پاسخ به این سؤال است که مناسبات میان اعراب و اسرائیل ازنظر تاریخی و سیاسی چه مراحلی از تنش و همراهی را سپری کرده و عادی‌سازی مناسبات میان اعراب و اسرائیل چه تهدیدات و فرصت‌های امنیتی را برای ایران در سطح منطقه آسیا به همراه دارد؟ روش پژوهش این مقاله توصیفی تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Normalization of Arab-Israeli Relations and Iran's Power Equation in the Asian Region

نویسنده [English]

  • Hasan Arayesh
Phd in Political Sciences, Political Sciences Department, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

Some events at the level of the international system always affect the national security of other actors. The process of normalization of relations between Arab countries and Israel is presented as an important issue for decision-makers in the field of foreign policy of the Islamic Republic of Iran. Nevertheless, in the new situation where the process of normalization of relations between Arab countries and Israel has been initiated, one of the main and perhaps the most important drivers can be assessed as the antagonism towards the Islamic Republic of Iran in the Asian region. Therefore, this article seeks to answer the question of what stages of tension and cooperation the relations between the Arabs and Israel have historically and politically gone through, and what security threats and opportunities the normalization of relations between the Arabs and Israel presents for Iran at the level of the Asian region. The research method of this article is descriptive and analytical.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Normalization of relations
  • Arabs
  • Israel
  • Iran's foreign policy
  • Threats
  • Opportunities
احمدزاده، داود (1399). پیامدها عادی‌سازی روابط اعراب با اسرائیل یا ائتلاف‌سازی جدید منطقه‌ای، گفتگو با مرکز بین‌المللی مطالعات صلح، قابل دسترس در سایت: http://peace-ipsc.org/fa/(آبان ۲, ۱۳۹۹).
آرایش، حسن و دیگران (1395). انقلاب اسلامی ایران و جنبش حزب‌الله لبنان (بررسی نظریه اسلام سیاسی عقلانی)، قم: انتشارات آیین محمود، چاپ اول.
آرایش، حسن و دیگران (1397). هجمه تروریسم؛ تاوان هویت تحول­خواه نظام جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه راهبرد سیاسی، 6، 115- 99.
ارغوانی پیرسلامی، فریبرز و فاطمه فروتن (1398). تعاملات سعودی- چینی و پیامدهای آن برای امنیت ایران، فصلنامه روابط خارجی، 11(41): 96-67.
آزاد بخت، شیرین (1400). ایران و شورای همکاری خلیج‌فارس؛ پوشش‌سازی، عمل‌گرایی و فرصت‌طلبی، فصلنامه مکران و خلیج‌فارس، 1: 86-76.
الغبرا، شفیق ناظم (1397). عادی‌سازی با اسرائیل و ابعاد آن، وبگاه خبری الخلیج الجدید، قابل دسترس در سایت: https://www.ghatreh.com/news/nn46657157/ -
اعجازی، احسان (1399). پیامدهای منطقه‌ای عادی‌سازی روابط امارات با رژیم اسراییل، مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، قابل دسترس در سایت:
https://www.cmess.ir/Page/View/2020-09-07/4590(1399/6/17).
آیت‌اللهی، سید محمد (1398). تأثیر سیاست‌های جدید منطقه‌ای عربستان بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی دانشکده علوم انسانی پیام نور واحد تهران غرب.
برزگر، کیهان (1388). سیاست خارجی ایران از منظر رئالیسم تهاجمی و تدافعی، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، 1(1): 153-113.
بوزان، باری (1378). مردم، دولت‌ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده‌ مطالعات راهبردی.
 بهرامی، عارف (1389). چه کسی حامی تروریسم است؟، روزنامه رسالت، قابل دسترس در سایت:
www.resalat news.com.(1389/05/16).
پریمی، محمد (1400). پروژه «شام جدید»؛ نسخه کوچک و محترمانه «معامله قرن»/ تعمیق روابط اقتصادی عراق با اردن و مصر، خبرگزاری فارس، قابل دسترس در سایت:
رحیمی عماد، سید رضا و حسن آرایش (1391). تطور جایگاه اسراییل در روابط ایران و مصر، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای (اسراییل‌شناسی-آمریکاشناسی)، 13(4): 127-99.
روستایی، مجتبی (۱۳۹۷). اعراب و اسراییل؛ اولویت‌های تغییریافته، مرکز دیپلماسی صلح عادلانه، قابل دسترس در سایت:   peace-ipsc.org
داداندیش، پروین و ولی کوزه گرچی (1389). بررسی انتقادی نظام مجموعه امنیت منطقه‌ای با استفاده از محیط امنیتی منطقه‌ای قفقاز جنوبی، فصلنامه راهبرد، 19(56): 108-73.
دومینوی خیانت اعراب/ گزارش (روزان) از عادی‌سازی مناسبات بحرین با اسرائیل (1399). قابل دسترس در سایت:
https://roozannews.ir/news/35913/ /(23شهریور 1399).
سازمند، بهاره (1395). مجموعه امنیتی «بری بوزان» مدل استاندارد برای مطالعه خلیج‌فارس است، خبرگزاری مهر، قابل دسترس در سایت:
ساسانیان، سعید (1396). پیامد مخرب همگرایی اعراب و رژیم صهیونیستی بر امنیت ملی ایران چیست؟، قابل دسترس در سایت:   tabyincenter.ir/23110/.
سورتچی، محمدرضا (1392). بررسی نقش جمهوری اسلامی ایران بر امنیت منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای، مجله سیاست دفاعی، 85: 216-183.
شاویسی، سلطامراد (1395). تأثیر پرونده هسته‌ای بر تشدید پدیده ایران هراسی در منطقه خاورمیانه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته علوم سیاسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه علامه طباطبایی پردیس نیمه‌حضوری.
«عادی‌سازی روابط با اسرائیل؛ ایجاد خطرات جدید برای یمن و منطقه»، (1399)، سایت خبری - تحلیلی راهبرد معاصر، قابل دسترس در سایت:
https://rahbordemoaser.ir/fa/news/61581/.(13/07/1399)
«عادی‌سازی روابط با اسرائیل؛ زمینه‌ساز جنگ بزرگ در خاورمیانه بعد از انتخابات 2020؟»، (1399)، قابل دسترس در سایت:
https://www.khabarfoori.com /detail/2178896/)29/06/1399.
«عادی‌سازی روابط، نزاع فلسطینی- اسرائیلی را کنترل نشدنی‌تر می‌کند»، خبرگزاری ایسنا، قابل دسترس درسایت:
https://www.isna.ir/news/99062418145/)1399/09/24(.
عبدالله خانی، علی (1382). نظریه‌های امنیت؛ تهران، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
فتحی، فرحناز (1399). ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺎﯾﺴﺘﻪ‌ﻫﺎی رﺋﺎﻟﯿﺴﻢ ﺗﻬﺎﺟﻤﯽ ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪ نوواقع‌گرایی، فصلنامه علمی و حقوقی قانون یار، 15: 853-823.
قوام، عبدالعلی (1384). روابط بین‌الملل: نظریه‌ها و رویکردها، تهران، انتشارات سمت.
کرمی، کامران (1390). ثبات و امنیت منطقه در گرو تعامل و همکاری متقابل ایران و عربستان، مرکز بین‌المللی مطالعات صلح، قابل دسترس در سایت: peace-ipsc.org/fa/
محرابی، مانی (2016). چهار تهدید منطقه‌ای علیه ایران، قابل دسترس در سایت:
https://ir.sputniknews.com/opinion/201607271749658/(17/08/2016).
محسنی، سجاد و علیرضا صالحی (1390). اهداف آمریکا از امنیتی کردن فعالیت هسته‌ای ایران (با نگاهی به مکتب کپنهاک)، سیاست خارجی، 25(3): 634-613.
محمدی گرمخانی، سمیرا (1396). معضل امنیت و راهبرد امنیتی اسرائیل و منطقه خلیج‌فارس، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم اجتماعی و تربیتی دانشگاه رازی.
مشیر زاده، حمیرا و احسان مصباح (1390). موضوع اسراییل در گفتمان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه روابط خارجی، 3(1): 270-245.
موگویی، رسول (1400). تحقق امنیت ملی در چارچوب قدرت نظامی ایران، مکران و خلیج‌فارس، 1(1): 40-35.
نجات، سید علی (1397). تسریع روند عادی‌سازی روابط اسرائیل با کشورهای عربی؛ دلایل و پیامدها، پژوهشکده مطالعات راهبردی، قابل دسترس در سایت:
https://risstudies.org/(1397/10/26).
نصری، قدیر (1390). تأملی نظری در یافته ها و دشواری های «باری بوزان» در بررسی امنیت، مطالعات راهبردی،  54: 105 تا 134.
نعمتی، امیرحسین (1398). بررسی مناسبات عربستان سعودی با اسرائیل و تأثیر آن بر امنیت ملّی جمهوری اسلامی ایران، پایان‌نامه دکتری روابط بین‌الملل، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی
هژبری، محمدعلی (1396). تحریم دوباره ایران از منظر رئالیسم تهاجمی، قابل دسترس در سایت:
https://www.khabaronline.ir/news/679663/(1396/04/07).
یاری القار، علی‌اکبر (1399). چندجانبه گرایی برجام؛ الزامات آمریکا و منطقه‌گرایی ج.ا.ایران در پسا برجام، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته علوم سیاسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند
Acharya, A. (2007). Regional Military–Security Cooperation in the Third World: A Conceptual Analysis of the Relevance and Limitations of ASEAN (Association of Southeast Asian Nations). Journal of Peace Research, 29 (1): 7–21.
Alterman, J. B. (2020). The Normalization of UAE-Israel Relations, The Center For Strategic and International Studies, Available at: https://www.csis.org/analysis/normalization-uae-israel-relations
Bokarev, D. (2021). The Beginning of Normalization of Israel’s Relations with the Arab World, New Eastern Outlook,. Available at: https://journal neo.org/2021/05/10/the-beginning-of-normalization-of-israel-s-relations-with-the-arab-world/ , (2021/05/10).
Borger, J. (2012). New Book Claims Mossad assassination unit killed Iranian nuclear scientists. The Guardian. Retrieved )‌26 October 2013‌(. available at: https://www.theguardian.com/world/julian-borger-global-securityblog/2012/jul/11/israel-iran-nuclear-assassinations.
Buzan, B. (1983). People, States and Fear: The National Security Problem in International Relations. Brighton: Wheatsheaf Books.
Buzan, B., & Waever, Ole (2003). Regions and Power: The Structure of International Security. New York: Cambridge University Press.
Dazi-Heni, F. (2020). The Gulf States and Israel after the Abraham Accords, pp 1-8, available at: https://www.arab-reform.net/publication/the-gulf-states-and-israel-after-the-abraham-accords/
Frazier D., & Stewart-Ingersoll, R. (2010). Regional Powers and Security: A Framework for Understanding Order within Regional Security Complexes. European Journal of International Relations, 16 (4): 731–53.
Heiran-Nia, J. (June 21, 2023). In The Henry L. Stimson Center. Iran fears Israel-Arab security integration more than normalization. Retrieved from https://www.stimson.org/2023/iran-fears-israel-arab-security-integration-more-than-normalization/
Jonson L., & Allison R. (2001). Central Asian Security: Internal and External Dynamics. In Central Asian Security: The New International Context. London: Royal Institute of International Affairs.
Katzman, K. (2015). Iran’s Foreign Policy, Congressional Research Service, 7-5700, 1-33, www.crs.gov, R44017.
Keath, L. (2008). Al Qaeda audiotape blisters Iran over who executed 9/11, San Francisco Chronicle, P. A-6.
Lake D.A., & Morgan P.M. (1997). Regional Orders: Building Security in a New World. University Park, PA: Pennsylvania State University Press.
Ram, H. (2009). Iranophobia: The Logic of an Israeli Obsession, Stanford: Stanford University Press.
Rose, G. (1998). Neoclassical Realism and Theories of Foreign Policy.
Sachsm, N., & Pita, A. )‌2020(. What prompted the UAE and Bahrain’s normalization of relations with Israel?, The Brookings Institution,
)‌September 17, 2020), Available at: https://www.brookings.edu/podcast-episode/what-prompted-the-uae-and-bahrains-normalization-of-relations-with-israel/.
Stivachtis, I. (2011). Co-Operative Security and Non-Offensive Defense in the Zone of War. Peter Lang Publishers.
Taimur Khan, T. (May 3, 2017). Saudi Prince Mohammed bin Salman’s warning to Iran. The National. Available at; https://www.thenational.ae/world/saudi-prince-mohammedbin-salman-s-warning-to-iran-1.1616.
Thompson, W. R. (1973). The Regional Subsystem ‌: A Conceptual Explication and a Propositional Inventory. International Studies Quarterly, 17 (1): 89–117.
Zagorin, A, & Klein, J, (2004). Commission Finds Ties Between al-Qaeda and Iran", Time. Retrieved 12 September 2005, from http://content.time.com/time/ nation/article/0,8599,664967,00.html.