آینده‌پژوهی روابط ایران و افغانستان پس از ظهور مجدد طالبان در سال 2021

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم سیاسی، گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، یاسوج ، ایران

10.22099/ijas.2025.52040.1022

چکیده

این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و بر اساس چارچوب نظری آینده‌پژوهی به «بررسی روابط جمهوری اسلامی ایران و طالبان بعد از خروج نیروهای ناتو از افغانستان در سال 2021» می‌پردازد. یافته‌های این پژوهش بیانگر سناریوهای محتمل در روابط ایران و طالبان مانند افزایش تنش‌های مرزی با همسایگان با هدف کسب توجه‌ قدرت‌های جهانی، عدم توجه به حقابه آبی همسایگان، تسلط بر معابر حمل‌ونقل مواد مخدر به‌عنوان پرسودترین و غیراخلاقی‌ترین تجارت، عدم رعایت قوانین بین‌المللی، حقوق بشر، مسائل زنان، تبعیض نسبت به قومیت‌ها، بی‌توجهی به مهاجرت افغان‌ها از مهم‌ترین این موارد هستند. در نتیجه، قدرت‌گیری طالبان و عدم تشکیل دولت فراگیر و مسئولیت‌پذیر در برابر مردم و جامعه بین‌المللی، سبب نگرانی‌های آتی جامعه بین‌المللی شده است. ایجاد دولت فراگیر، پاسخگو به حقوق اقوام افغان، حسن هم‌جواری با ایرانیان و توجه به فقه اجتهادی و دوری از اخباری‌گری و حدیث گرایی از سناریوهای مطلوب برای آینده افغانستان و همسایگان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Future Prospects of Iran-Afghanistan Relations After the Reemergence of the Taliban in 2021

نویسنده [English]

  • HAMIDREZA SOHRABI
Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Yasuj University of Medical Sciences, Yasuj, Iran
چکیده [English]

This study, using a descriptive-analytical method and based on the theoretical framework of future studies, examines the relations between the Islamic Republic of Iran and the Taliban following the withdrawal of NATO forces from Afghanistan in 2021. The findings of this study indicate several possible scenarios in Iran-Taliban relations, including increased border tensions with neighboring countries to attract the attention of global powers, disregard for the water rights of neighboring states, control over drug trafficking routes as the most profitable yet unethical trade, non-compliance with international laws, violations of human rights, disregard for women's rights, ethnic discrimination, and neglect of Afghan migration issues. The Taliban's rise to power, coupled with the failure to establish an inclusive and accountable government, has raised concerns within the international community. As a result, the formation of a comprehensive government that upholds the rights of Afghan ethnic groups, fosters good relations with Iran, adheres to principles of ijtihad jurisprudence, and distances itself from rigid textualist and hadith-centric interpretations is considered a desirable scenario for the future of Afghanistan and its neighboring countries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Taliban
  • NATO
  • Afghanistan
  • Future Studies
  • Governance
  • Regional Stability
منطقی، محسن (1359). آینده‌پژوهی، ضرورت آینده مطالعات فرهنگی و عمومی، مجله اسلام و پژوهش‌های مدیریتی. 1(1)، 61-68.
آدمی، علی (1391). بحران بحرین و امنیت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه راهبرد، 21(62)، 68-141.
اطاعت، جواد و اسماعیل ورزش (1391). هیدروپولیتیک هیرمند: دلایل، آثار و پیامدها. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 80  ،193-212.
بوزان، باری (1378). مردم، دولت‌ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
بطحایی، سید یحیی و دیگران (1402). چالش‌های پیشِروی افغانستان تحت زعامت طالبان و سناریوهای آینده آن. روابط خارجی، 15(3)، 182-157.
بخشایش اردستانی، احمد (1388) جمهوری اسلامی ایران و بازیگران نظام بین‌الملل، اهواز: دانشگاه آزاد اسلامی.
بهرامی، محمود رضا (1389) تحولات افغانستان پس از 11 سپتامبر و تأثیر آن بر ایران. برگرفته از:
http://www.khabaronline.ir/i
جعفری ولدانی، اصغر (1388). روابط خارجی ایران بعد از انقلاب اسلامی، تهران:‌ انتشارات آوای نور.
حسین‌خانی، الهام (1390). امنیت افغانستان و مسئله قدرت‌یابی دوباره طالبان، علوم سیاسی، 16، 240-250.
زارعی، سعدالله (1400). آینده‌پژوهی روابط ایران کابل و افغانستان، سیاست درهای باز و بسته. مطالعات راهبردی جهان اسلام. 86، 5-42.
 سعیدی، علی و همکاران (1403). آینده‌پژوهی تجارت خارجی ایران و افغانستان، نشریه پژوهش‌های کاربردی اقتصاد مقاومتی، 1(2)، 9-68.
سلحشور، خلیل (30/12/2021). طالبان چگونه بعد از 20 سال بر افغانستان مسلط شد؟ خبرگزاری آناتولی. برگرفته از: https://www.aa.com
شاهین حسیب‌الله (1401). بررسی چرایی تنش‌های مرزی حکومت طالبان با همسایگان. موسسه مطالعاتی راهبردی شرق برگرفته از: https://www.iess.ir
شعبان، ماهگل و دیگران (1404). چالش‌ها و فرصت‌های سیاست خارجی ایران در قبال افغانستان، اندیشه‌های نو در علوم جغرافیایی، 3(7)، 53-57.
 عبدالله خانی، علی (1383). نظریه‌های امنیت، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
فلاح نژاد علی و دیگران (1394). روابط ایران و افغانستان؛ همگرایی یا واگرایی، فصلنامه مطالعات سیاسی، 8(29)، 125 -150.
قریشی، زهرا (1401). تعاملات آبی ایران و افغانستان در آیینه تاریخ. خبرگزاری جمهوری اسلامی. برگرفته از: https://www.irna.ir
کریمی پور، یداله (1379). مقدمه‌ای بر ایران و همسایگان) منابع تنش و تهدید(، تهران:‌ جهاد دانشگاهی.
مارسدن، پیتر (1379). طالبان: جنگ، مذهب و نظام جدید در افغانستان، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران: نشر مرکز.
محمودخانی، حمیدرضا (1400). طالبان و داعش؛ دوست یا دشمن. خبرگزاری فارس. برگرفته از:
https://www.farsnews
مرادی‌پور، حجت‌الله (1384). آینده‌پژوهی، مفاهیم و روش‌ها. مجله رهیافت. 15(36)، 45-50.
ملازهی، پیرمحمد (1384). فرصت‌ها و تهدیدهای امنیتی فراروی جمهوری اسلامی ایران در نگرش به -افغانستان، در امنیت بین‌الملل (3)، تهران: انتشارات ابرار معاصر تهران.

مدرسی یزدی، سید محمدعلی (1403). آینده‌پژوهی روابط تهران و کابل در دولت چهاردهم. دیپلماسی ایرانی. برگرفته از: http://www.irdiplomacy.ir

ملازهی، پیرمحمد (1383). ثبات در افغانستان و نقش آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، در کتاب آسیا (3). ویژه افغانستان پس از طالبان، تهران: انتشارات ابرار معاصر تهران.
نصر اصفهانی، علیرضا و دیگران (1399). روندهای حاکم بر آینده شیعه، نشریه آینده‌پژوهی انقلاب اسلامی، 1(2)، 71-101.
Buzan, B. (1991). People, State and Fear, An Agenda for International Security Studies in the Post- Cold War Era, London Harvester Wheatsheaf Publication.
Buzan, B. (2003). Regional Security Complex Theory in the post-Cold War World.In Soderbaum, F. & Shaw, T. (Eds.) Theories of New Regionalism, New York: Palgrave Macmillan Press.
Johnson, C. and Jolyon Leslie. (2008). Afghanistan: The Mirage of Peace, London & NewYork: Zed books
Ismatullahi, M. et al (1999). Taliban Fast Flow, Tehran: Al-Hoda International Publishing.
Sarafraz, M. (2011). The Rise and Fall of Taliban, Tehran: Soroush
Mojtahedzadeh, P. (2004). Small Players of the Great Game, the Settlement of Iran’s Eastern Borderland and the Creation of Afghanistan, London & New York: Routledge & Curzon.